Các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp

Nông nghiệp, với vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm cho toàn cầu, đồng thời là một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nông nghiệp cũng là nguồn phát thải khí nhà kính lớn, đặc biệt là trong các hoạt động sản xuất lúa gạo. Trong bài viết dưới đây, RX Tradex sẽ chia sẻ những nguyên nhân tại sao nông nghiệp lại là nguồn phát thải khí nhà kính lớn và các biện pháp để giảm phát thải nhà kính trong nông nghiệp.

1. Nông nghiệp là ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất

Nông nghiệp là một trong những ngành kinh tế quan trọng nhất đối với nhiều quốc gia, đặc biệt là những nước đang phát triển. Tuy nhiên, đây cũng là ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Những biến động trong điều kiện thời tiết như nhiệt độ tăng cao, lượng mưa không đều và hạn hán kéo dài đều có tác động tiêu cực đến năng suất cây trồng và vật nuôi.

Thời tiết cực đoan không chỉ làm giảm năng suất, mà còn gây ra tình trạng mất mùa, làm gia tăng chi phí sản xuất và giảm thu nhập của nông dân. Đồng thời, những biến đổi này cũng ảnh hưởng đến việc bảo quản và vận chuyển nông sản, dẫn đến lãng phí và tăng phát thải khí nhà kính trong chuỗi cung ứng nông nghiệp.

Một trong những vấn đề lớn nhất mà nông nghiệp phải đối mặt là hiện tượng mất cân bằng trong hệ sinh thái đất, dẫn đến suy thoái đất và giảm khả năng hấp thụ carbon. Đất nông nghiệp bị mất khả năng giữ nước, làm tăng nguy cơ xói mòn và suy thoái môi trường. Những thay đổi này không chỉ làm giảm năng suất mà còn làm tăng lượng khí CO2 thải vào không khí, góp phần làm gia tăng hiệu ứng nhà kính.

2. Nguyên nhân làm tăng phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa

Sản xuất lúa, một trong những ngành nông nghiệp quan trọng nhất, là nguồn phát thải khí nhà kính lớn. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

2.1 Quá trình thoát khí Methane (CH4)

Quá trình sản xuất lúa trong các cánh đồng ngập nước tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phân hủy chất hữu cơ trong điều kiện yếm khí, dẫn đến sự phát thải khí methane (CH4). Methane là một loại khí nhà kính mạnh, có khả năng gây hiệu ứng nhà kính cao hơn CO2 nhiều lần. Sự thoát khí này thường diễn ra trong suốt quá trình sinh trưởng của cây lúa, từ khi gieo mạ cho đến khi thu hoạch.

2.2 Sử dụng phân bón hóa học

Việc sử dụng phân bón hóa học, đặc biệt là phân đạm (N), trong quá trình sản xuất lúa cũng góp phần lớn vào việc phát thải khí nhà kính. Khi phân bón đạm được áp dụng trên đồng ruộng, một phần sẽ bị chuyển hóa thành nitrous oxide (N2O), một loại khí nhà kính có hiệu ứng nhà kính mạnh gấp 300 lần so với CO2. Đặc biệt, việc sử dụng phân bón quá mức hoặc không đúng cách sẽ làm gia tăng lượng N2O phát thải vào khí quyển.

2.3 Quá trình canh tác và quản lý nước

Phương pháp canh tác truyền thống với việc ngập nước liên tục trong suốt chu kỳ sinh trưởng của lúa cũng là nguyên nhân làm tăng phát thải khí CH4. Khi đồng ruộng được giữ ngập nước liên tục, điều kiện yếm khí sẽ kéo dài, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phân hủy kỵ khí và sản xuất methane.

3. Các doanh nghiệp nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp

Hiểu rõ tác động của biến đổi khí hậu và nhận thức về trách nhiệm bảo vệ môi trường, nhiều doanh nghiệp đã và đang nỗ lực tìm kiếm và áp dụng các giải pháp nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp.

3.1 Sáng kiến phát triển bền vững

Nhiều công ty nông nghiệp lớn trên thế giới đã tham gia các sáng kiến phát triển bền vững, nhằm giảm thiểu tác động của họ lên môi trường. Các sáng kiến này thường bao gồm việc giảm sử dụng phân bón hóa học, áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo trong sản xuất.

3.2 Công nghệ canh tác tiên tiến

Các doanh nghiệp cũng đã đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ canh tác tiên tiến nhằm giảm phát thải khí nhà kính. Một trong những công nghệ này là canh tác chính xác (precision agriculture), sử dụng các công cụ như GPS và cảm biến để tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên như nước và phân bón. Điều này không chỉ giảm phát thải mà còn giúp nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất.

3.3 Hỗ trợ nông dân trong chuyển đổi canh tác

Các doanh nghiệp còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nông dân chuyển đổi sang các phương pháp canh tác bền vững. Điều này bao gồm việc cung cấp kiến thức, đào tạo và hỗ trợ tài chính để nông dân có thể áp dụng các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường.

4. Biện pháp giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp

Giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp đòi hỏi sự kết hợp của nhiều biện pháp khác nhau, từ quản lý nước, sử dụng phân bón, cho đến các phương pháp canh tác tiên tiến.

4.1 Quản lý nước hiệu quả

Một trong những biện pháp hiệu quả nhất để giảm phát thải methane trong sản xuất lúa là quản lý nước hợp lý. Các phương pháp như tưới nước xen kẽ (Alternate Wetting and Drying – AWD) giúp giảm thời gian ngập nước, từ đó giảm lượng khí metan phát thải. Phương pháp này cũng giúp tiết kiệm nước và cải thiện năng suất lúa.

4.2 Sử dụng phân bón sinh học

Thay thế phân bón hóa học bằng phân bón sinh học hoặc hữu cơ không chỉ giúp giảm phát thải khí N2O mà còn cải thiện sức khỏe đất và tăng khả năng hấp thụ carbon của đất. Việc sử dụng phân bón sinh học còn giúp duy trì hệ vi sinh vật trong đất, từ đó cải thiện khả năng sinh trưởng của cây trồng.

4.3 Canh tác bảo tồn (Conservation Tillage)

Canh tác bảo tồn là phương pháp giảm thiểu việc cày xới đất, giúp giữ nguyên cấu trúc đất và hạn chế sự phát thải khí CO2 từ đất. Đồng thời, phương pháp này cũng giúp cải thiện khả năng giữ nước và tăng cường sự phong phú của hệ sinh thái đất.

4.4 Trồng cây che phủ (Cover Cropping)

Việc trồng cây che phủ trong mùa không canh tác giúp bảo vệ đất khỏi xói mòn, duy trì độ ẩm và tăng cường khả năng hấp thụ carbon. Cây che phủ còn giúp cải thiện chất lượng đất và cung cấp dưỡng chất tự nhiên cho cây trồng chính trong mùa vụ.

4.5 Sử dụng công nghệ canh tác chính xác

Ứng dụng công nghệ canh tác chính xác giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, từ đó giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Các công cụ như cảm biến, máy bay không người lái (drone), và phần mềm quản lý trang trại giúp nông dân quản lý hiệu quả hơn các yếu tố như nước, phân bón và thuốc trừ sâu.

Kết luận

Giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp không chỉ là trách nhiệm của nông dân mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp. Việc áp dụng các biện pháp tiên tiến và bền vững sẽ giúp nông nghiệp giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực cho tương lai. Sự kết hợp giữa các biện pháp kỹ thuật và chính sách hỗ trợ từ các doanh nghiệp sẽ là chìa khóa để đạt được mục tiêu này.

Tháng 11 này, triển lãm WASTE AND RECYCLING VIETNAM EXPO 2024 sẽ được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, đăng ký tham gia ngay để cập nhật chi tiết về những giải pháp năng lượng sạch và hiểu rõ cách chúng có thể hỗ trợ doanh nghiệp như thế nào trong việc xây dựng nền công nghiệp phát triển bền vững.