Các mô hình phân phối trong chuỗi cung ứng hiệu quả

Trong chuỗi cung ứng, phân phối được xem là mắt xích quyết định sự thành công của việc đưa sản phẩm từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng. Hiểu rõ về các mô hình phân phối và chiến lược áp dụng sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng quy trình cung ứng linh hoạt, hiệu quả, đồng thời đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Trong bài viết này, RX Tradex sẽ phân tích chi tiết về các chiến lược và mô hình phân phối phổ biến, từ đó đưa ra cái nhìn tổng quan về vai trò của phân phối trong chuỗi cung ứng hiện nay.

1. Phân phối trong chuỗi cung ứng là gì?

Phân phối trong chuỗi cung ứng là quá trình quản lý dòng chảy của hàng hóa và dịch vụ từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng cuối cùng. Quá trình này bao gồm các hoạt động như lưu trữ, vận chuyển, xử lý đơn hàng, quản lý tồn kho và phân phối sản phẩm đến các điểm bán lẻ hoặc người tiêu dùng trực tiếp. Đây là một mắt xích vô cùng quan trọng trong chuỗi cung ứng, đảm bảo sản phẩm được đưa đến đúng nơi, đúng người và đúng thời điểm.

2. Chiến lược của từng kênh phân phối trong chuỗi cung ứng

Chiến lược của từng kênh phân phối trong chuỗi cung ứng đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu của thị trường.

2.1. Chiến lược phân phối trực tiếp

Trong chiến lược này, doanh nghiệp trực tiếp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ đến tay khách hàng mà không qua bất kỳ bên trung gian nào.

• Ưu điểm: Kiểm soát toàn bộ quy trình phân phối, tiếp cận trực tiếp khách hàng, tối ưu lợi nhuận do không phải chia sẻ với các bên trung gian.
• Chiến lược áp dụng:
  • Thương mại điện tử: Doanh nghiệp sử dụng các nền tảng online để bán hàng trực tiếp đến khách hàng.
  • Bán hàng qua cửa hàng chính hãng: Doanh nghiệp mở chuỗi cửa hàng hoặc showroom để trưng bày và bán sản phẩm trực tiếp.
  • Dịch vụ giao hàng riêng: Tối ưu hóa dịch vụ vận chuyển và giao hàng nhanh chóng để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

2.2. Chiến lược phân phối qua trung gian

Phân phối qua trung gian là chiến lược mà doanh nghiệp sử dụng các đại lý, nhà bán lẻ, hoặc nhà phân phối để đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng.

• Ưu điểm: Tận dụng mạng lưới phân phối rộng khắp, tiếp cận được nhiều khách hàng hơn, giảm chi phí vận hành.
• Chiến lược áp dụng:
  • Phân phối đa kênh (Omni-channel): Kết hợp giữa các kênh bán lẻ truyền thống và kênh bán hàng trực tuyến để tiếp cận đa dạng nhóm khách hàng.
  • Đẩy mạnh quan hệ với các đại lý, nhà phân phối lớn: Tạo mối quan hệ chặt chẽ với các đối tác trung gian để đảm bảo nguồn cung hàng hóa ổn định và mở rộng thị trường.
  • Chiết khấu và ưu đãi hấp dẫn cho các kênh trung gian: Tạo động lực cho các đại lý bán hàng qua chính sách chiết khấu tốt, từ đó gia tăng doanh số.

2.3. Chiến lược phân phối chọn lọc

Chiến lược này tập trung vào việc phân phối sản phẩm qua một số lượng giới hạn các kênh phân phối để duy trì chất lượng dịch vụ hoặc định vị thương hiệu cao cấp.

• Ưu điểm: Duy trì sự kiểm soát cao đối với chất lượng sản phẩm và hình ảnh thương hiệu, tạo sự khan hiếm và giá trị cho sản phẩm.
• Chiến lược áp dụng:
  • Lựa chọn đối tác phân phối phù hợp: Chọn những đối tác có khả năng cung cấp dịch vụ chất lượng cao và phù hợp với tầm nhìn thương hiệu.
  • Đảm bảo sự nhất quán trong trải nghiệm khách hàng: Thiết lập các tiêu chuẩn về cách trưng bày, bán hàng, và dịch vụ sau bán hàng để duy trì uy tín.
  • Giới hạn số lượng điểm bán: Tập trung vào một số cửa hàng cao cấp hoặc kênh phân phối nhất định để tạo tính độc quyền cho sản phẩm.

2.4. Chiến lược phân phối rộng rãi

Chiến lược này được sử dụng chủ yếu cho các sản phẩm tiêu dùng nhanh (FMCG), tập trung vào việc đưa sản phẩm đến càng nhiều điểm bán càng tốt.

• Ưu điểm: Tăng khả năng tiếp cận khách hàng, nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, tăng doanh số bán hàng.
• Chiến lược áp dụng:
  • Tạo mối quan hệ hợp tác rộng rãi: Ký kết hợp đồng với nhiều đại lý, nhà bán lẻ để mở rộng mạng lưới phân phối.
  • Tối ưu hóa logistics: Tăng cường hiệu quả vận chuyển và quản lý tồn kho để đảm bảo sản phẩm luôn có sẵn tại các điểm bán.
  • Chiến dịch quảng bá đồng bộ: Triển khai các chương trình khuyến mãi và quảng cáo trên diện rộng để thúc đẩy nhận diện thương hiệu và kích cầu.

2.5. Chiến lược phân phối lai (Hybrid)

Chiến lược này kết hợp giữa phân phối trực tiếp và qua trung gian để tận dụng ưu điểm của cả hai phương thức.

• Ưu điểm: Đảm bảo linh hoạt, tiếp cận được nhiều phân khúc khách hàng khác nhau, tối ưu hóa chi phí và lợi nhuận.
• Chiến lược áp dụng:
  • Phân bổ kênh theo khu vực địa lý: Kết hợp phân phối trực tiếp tại các khu vực có sức mua cao và qua trung gian tại các khu vực khác.
  • Kết hợp bán hàng trực tuyến và trực tiếp: Doanh nghiệp có thể bán hàng qua website hoặc nền tảng thương mại điện tử, đồng thời duy trì các kênh bán hàng truyền thống.
  • Tùy chỉnh chiến lược cho từng phân khúc khách hàng: Tùy thuộc vào nhu cầu và hành vi mua sắm của khách hàng để lựa chọn kênh phân phối phù hợp.

3. Các mô hình phân phối trong chuỗi cung ứng hiện nay

3.1. Nhà sản xuất lưu trữ và phân phối trực tiếp

Đây là mô hình không thông qua kênh bán lẻ, mà sản phẩm được gửi thẳng từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng hoặc các đơn vị đặt hàng. Nhà sản xuất đảm bảo khả năng đáp ứng nhu cầu đa dạng từ các đơn hàng khác nhau, duy trì phạm vi sản phẩm rộng và tính sẵn có.

Ưu điểm:

• Cung cấp dịch vụ tốt với chi phí sản xuất và xử lý hàng hóa thấp.
• Nhà sản xuất kiểm soát hoàn toàn chất lượng sản phẩm mà không phải thông qua các bên trung gian.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi đầu tư lớn vào hệ thống thông tin để quản lý hiệu quả và duy trì khả năng cung cấp hàng hóa liên tục.
• Chi phí thu hồi sản phẩm cao và quy trình sản xuất có thể bị kéo dài.
• Đơn hàng thường được chia nhỏ do thời gian hoàn thành không đồng nhất từ các nhà sản xuất khác nhau.

3.2. Khách đến lấy trực tiếp từ nhà sản xuất lưu trữ

Với mô hình này, hàng hóa được lưu trữ tại kho của nhà sản xuất và khách hàng sẽ đến lấy trực tiếp tại một địa điểm cụ thể, thường sau khi đặt hàng trực tuyến. Phương thức này giúp giảm chi phí phân phối nhờ loại bỏ khâu vận chuyển.

Ưu điểm:

• Tiết kiệm chi phí giao hàng do khách hàng tự nhận hàng.
• Phù hợp với các doanh nghiệp có mạng lưới cửa hàng hoặc điểm nhận hàng sẵn có.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và hệ thống theo dõi đơn hàng.
• Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị bán lẻ và hệ thống logistics để đảm bảo tiến trình vận hành hiệu quả.

3.3. Hình thức giao hàng thông qua trung tâm hợp nhất

Trong mô hình này, sản phẩm từ nhà sản xuất được tập trung tại các trung tâm hợp nhất, do các đơn vị thứ ba hoặc nhà bán lẻ quản lý. Sau đó, hàng được giao đến người tiêu dùng cuối cùng thông qua hệ thống vận chuyển của trung tâm.

Ưu điểm:

• Khả năng gom hàng từ nhiều nguồn và tối ưu hóa chi phí lưu kho.
• Giảm bớt gánh nặng đầu tư vào cơ sở hạ tầng cho doanh nghiệp.

Nhược điểm:

• Yêu cầu cao về hệ thống thông tin để theo dõi và quản lý hàng hóa.
• Chi phí tổng thể của chuỗi có thể tăng lên do các khâu trung gian.
• Thời gian xử lý đơn hàng kéo dài và gặp khó khăn trong việc thu hồi sản phẩm khi có vấn đề.

3.4. Giao hàng chặng cuối thông qua nhà phân phối lưu trữ

Trong mô hình này, hàng hóa được lưu trữ tại kho của nhà phân phối hoặc nhà bán lẻ. Khách hàng có thể đến nhận trực tiếp hoặc đặt hàng trực tuyến để nhận hàng nhanh chóng.

Ưu điểm:

• Thời gian xử lý đơn hàng nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng tức thời.
• Chi phí giao hàng thấp nhờ sử dụng hệ thống phân phối có sẵn.

Nhược điểm:

• Chi phí lưu trữ hàng hóa tại kho của nhà phân phối tăng lên.
• Đa dạng sản phẩm thấp hơn so với các mô hình khác.
• Yêu cầu tiêu chuẩn cao về chất lượng dịch vụ từ đối tác bán lẻ và sử dụng hệ thống quản lý kho hiệu quả.

3.5. Hình thức giao hàng trọn gói từ nhà phân phối lưu trữ

Trong mô hình này, hàng hóa được lưu trữ tại các kho của nhà phân phối và nhà bán lẻ, sau đó được giao đi theo hình thức trọn gói với khối lượng lớn. Mặc dù lượng hàng hóa lưu trữ tại kho của nhà phân phối nhỏ hơn so với nhà sản xuất, nhưng vẫn đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường.

Ưu điểm:

• Thời gian giao hàng nhanh hơn do kho phân phối gần với khách hàng.
• Khả năng xử lý và thu hồi sản phẩm nhanh chóng nhờ có sẵn hàng tại các điểm lưu trữ.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và bảo trì thiết bị.
• Chi phí vận hành và quản lý kho bãi cao hơn, cần có hệ thống kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả.

4. Sự khác biệt giữa vai trò của phân phối trong chuỗi cung ứng và hậu cần

Trong quản lý chuỗi cung ứng, hai thuật ngữ “phân phối” và “hậu cần” thường được sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, mặc dù chúng có mối liên hệ mật thiết, nhưng không hoàn toàn giống nhau. Vai trò của tiếp thị vận tải cũng ngày càng trở nên quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình chuỗi cung ứng.

Hậu cần tập trung vào quá trình di chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến điểm tiêu thụ cuối cùng. Điều này bao gồm việc tối ưu hóa các tuyến đường từ kho hàng đến điểm bán, đồng thời đảm bảo quản lý hiệu quả chuỗi cung ứng từ đầu đến cuối. Các hoạt động liên quan đến hậu cần bao gồm: xử lý vật liệu, lập kế hoạch cung-cầu, quản lý thông tin, an ninh chuỗi cung ứng, quản lý vận tải trong nước và quốc tế, quản lý đội xe, sản xuất, thiết kế mạng lưới, thực hiện đơn hàng và quản lý hậu cần thuê ngoài (3PL) nếu có.

Phân phối trong chuỗi cung ứng, ngược lại, là khía cạnh thực tế và cụ thể hơn của hậu cần. Nếu hậu cần quyết định cách thức vận chuyển sản phẩm từ nhà sản xuất đến điểm bán lẻ, thì phân phối chính là quá trình thực hiện việc vận chuyển đó một cách hiệu quả và đảm bảo hàng hóa đến đúng nơi đúng lúc. Ví dụ, khi một cửa hàng tạp hóa đặt mua 300 sản phẩm, bộ phận hậu cần sẽ tìm cách tối ưu chi phí vận chuyển, trong khi hoạt động phân phối sẽ bao gồm các công việc như quản lý hàng tồn kho, đóng gói, và lưu kho để đơn hàng được giao chính xác và kịp thời.

5. Tổng kết

Như vậy, việc lựa chọn mô hình phân phối phù hợp không chỉ là yếu tố quyết định đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn là yếu tố then chốt để tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa phân phối và hậu cần sẽ giúp sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng, chính xác và đáp ứng tối đa nhu cầu thị trường. Thông qua bài viết này, RX Tradex hy vọng đã cung cấp cho quý doanh nghiệp những kiến thức cơ bản về các mô hình phân phối trong chuỗi cung ứng và tầm quan trọng của chúng trong hoạt động kinh doanh. Để khám phá sâu hơn về các giải pháp và công nghệ tiên tiến nhằm tối ưu hóa chuỗi cung ứng, mở ra cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, quý doanh nghiệp đừng bỏ lỡ cơ hội tham gia Triển lãm Vietnam Manufacturing Expo do RX Tradex Vietnam tổ chức, sẽ diễn ra từ ngày 07-09/08 tại Cung Hữu Nghị Việt Xô, Hà Nội.