Ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ với hàng loạt dự án FDI triệu đô đến đầu tư và các doanh nghiệp nội cũng dần làm chủ được 100% các khâu để sản xuất ra những sản phẩm chip “Make in Vietnam” có chất lượng.
Làn sóng đầu tư vào công nghiệp bán dẫn đổ về Việt Nam
Trong bối cảnh doanh nghiệp trên toàn thế giới tăng tốc trong cuộc đua chuyển đổi số, phát triển hệ sinh thái thiết bị, việc sản xuất chip vi mạch bán dẫn tích hợp trở thành xương sống cho hệ thống điện tử và ngành công nghệ phát triển.
Theo Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Hoa Kỳ SIA, để làm ra một chip bán dẫn, có 3 khâu cơ bản gồm: thiết kế, sản xuất và đóng gói, trong đó khâu thiết kế chiếm khoảng 53% giá trị trong chip, khoảng 24% ở khâu sản xuất và 6% còn lại ở khâu đóng gói. Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong ngành bán dẫn toàn cầu, nhưng chủ yếu tập trung vào lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói.
Đặc biệt, Việt Nam đã và đang thu hút ngày càng nhiều các tập đoàn lớn trong ngành bán dẫn của Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)…
Tại buổi làm việc với ông Jose Fernandez, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ phụ trách tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường trung tuần tháng 11/2023, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên đã đề nghị hai Cơ quan cần sớm thành lập Nhóm công tác trong lĩnh vực bán dẫn, tập trung trao đổi sâu vào ba nội dung: (i) Tư vấn chính sách, hoàn thiện khung khổ pháp lý; (ii) Hợp tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực; và (iii) Tổ chức kết nối các doanh nghiệp, các nhà đầu tư của hai nước.
Đây cũng là những bài toán quan trọng mà Việt Nam sẽ cần sớm có lời giải nếu muốn nắm bắt cơ hội trên đường trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn của thế giới.
Intel – 1 trong 3 nhà sản xuất bán dẫn hàng đầu thế giới, đã bắt đầu phát triển nhà máy tại Việt Nam từ năm 2006. Năm 2021, với khoản đầu tư trị giá 1 tỷ USD, Intel trở thành doanh nghiệp Hoa Kỳ đầu tiên khánh thành nhà máy lắp ráp và thử nghiệm chip lớn nhất thế giới ở Việt Nam.
Cũng trong năm 2021, Intel công bố tăng vốn đầu tư của dự án này thêm gần 50% so với trước đó để sản xuất các sản phẩm 5G và bộ vi xử lý lõi, đưa tổng vốn đầu tư của Tập đoàn này tại Việt Nam lên xấp xỉ mức 1,5 tỷ USD. Nhà máy Intel Products Vietnam (IPV) hiện là nhà máy lắp ráp và kiểm định lớn nhất trong mạng lưới của Intel, ước tính chiếm hơn 50% tổng sản lượng của Intel trên toàn cầu.
Sau Intel, năm 2022 Samsung cũng tiết lộ đang chuẩn bị các điều kiện để sản xuất thử các sản phẩm lưới bóng chip bán dẫn và sẽ sản xuất đại trà từ cuối 2023 tại Nhà máy Samsung Electro-Mechanics Việt Nam tại Thái Nguyên.
Ngoài ra, tháng 9/2023, Hana Micron Vina (Hàn Quốc) đã khánh thành dự án sản xuất chất bán dẫn đầu tiên tại miền Bắc trị giá gần 600 triệu USD ở KCN Vân Trung (Bắc Giang). Đến năm 2025, Hana Micron Vina có kế hoạch tăng tổng mức đầu tư lên hơn 1 tỷ USD, doanh thu dự kiến đạt 800 triệu USD và tạo việc làm cho khoảng 4 nghìn lao động.
ÔNG GIEL RUTTEN – TỔNG GIÁM ĐỐC ĐIỀU HÀNH TOÀN CẦU TẬP ĐOÀN AMKOR TECHNOLOGY
“Với chiến lược xây dựng một nhà máy quy mô lớn nhất thế giới của Tập đoàn, chúng tôi đã khảo sát nhiều địa điểm để lựa chọn địa điểm đặt nhà máy và đã lựa chọn Việt Nam, vì với hệ sinh thái nhiều nhà cung ứng bán dẫn, thiết bị điện tử, vi mạch, Việt Nam được biết là quốc gia hàng đầu trong xuất khẩu công nghệ cao”.
Sau đó 1 tháng, tháng 10/2023, nhà máy bán dẫn của Tập đoàn Amkor Technology (Hàn Quốc) tiếp tục được khánh thành tại Bắc Ninh, chuyên sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu, thiết bị bán dẫn. Nhà máy có tổng vốn đầu tư 1,6 tỷ USD, tạo việc làm cho khoảng 2.000 lao động và tới năm 2035 sẽ tạo việc làm cho khoảng 10.000 lao động.
Sự sôi động này của các dự án là dễ hiểu, khi Việt Nam được đánh giá là có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển hệ sinh thái bán dẫn, với tiềm năng sẵn có trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ngoài ra, các khung khổ hợp tác quốc tế ngày càng củng cố tốt hơn những điều kiện này, hướng đến nâng cao năng lực và bổ sung nguồn lực quan trọng cho ngành công nghiệp bán dẫn.
Trong Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện mới đây, hai bên ghi nhận tiềm năng to lớn của Việt Nam trở thành quốc gia chủ chốt trong ngành công nghiệp bán dẫn, hai Nhà lãnh đạo ủng hộ sự phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam và hai bên sẽ tích cực phối hợp nhằm nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.
Theo đó, Việt Nam và Hoa Kỳ tuyên bố khởi động các sáng kiến phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực bán dẫn, trong đó Chính phủ Hoa Kỳ sẽ cấp khoản tài trợ gieo mầm ban đầu trị giá 2 triệu USD, cùng với các khoản hỗ trợ từ Chính phủ Việt Nam và khu vực tư nhân trong tương lai.
Đầu tháng 12/2023, đoàn Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ (SIA) với lãnh đạo cấp cao các doanh nghiệp bán dẫn hàng đầu Hoa Kỳ như Intel, Synopsys, Ampere Computing, Marvell, ARM… đã đến thăm, tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Việt Nam và hỗ trợ kết nối các doanh nghiệp hai nước, góp phần cụ thể hóa quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt Nam – Hoa Kỳ.
Qua các buổi làm việc với cơ quan chức năng phía Việt Nam, các doanh nghiệp đều bày tỏ sự hào hứng chờ đón chiến lược quốc gia về bán dẫn của Việt Nam; tin tưởng và mong muốn Việt Nam sẽ đóng vai trò quan trọng hơn nữa trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhanh chóng tận dụng được những cơ hội mới đang mở ra trong lĩnh vực này. Các doanh nghiệp phía Hoa Kỳ sẵn sàng thắt chặt quan hệ, thúc đẩy đầu tư, hợp tác với Việt Nam về bán dẫn, nhất là đào tạo các nhân tài, nhân lực chất lượng cao, góp phần thúc đẩy quan hệ giữa hai quốc gia cùng có lợi.
Theo thống kê, Việt Nam chiếm hơn 10% tổng số lượng chip nhập khẩu vào Hoa Kỳ, đứng thứ 3 về doanh số xuất khẩu chip bán dẫn sang Hoa Kỳ, sau Malaysia và Đài Loan (Trung Quốc).
Đi lên bằng nội lực, kịp thời nắm bắt cơ hội
Bên cạnh các dự án nước ngoài, tại Việt Nam, một số đơn vị, doanh nghiệp công nghệ đã nghiên cứu, thiết kế, sản xuất chip “make in Vietnam”.
Tháng 9/2022, FPT Semiconductor, Công ty thiết kế và sản xuất chip vi mạch (trực thuộc FPT Software – công ty thành viên Tập đoàn FPT) bất ngờ ra mắt dòng chip vi mạch đầu tiên ứng dụng trong sản phẩm Internet vạn vật (IoT) lĩnh vực y tế.
Dòng chip bán dẫn tích hợp (IC – Integrated Circuit) được các kỹ sư của FPT Semiconductor trực tiếp thiết kế và đặt ra cấu trúc, hướng đến phục vụ cho các ngành công nghiệp, sản phẩm cụ thể. Theo thông tin từ FPT Semiconductor, thiết kế hoàn thiện tại Việt Nam được chuyển tới nhà máy đặt tại Hàn Quốc để sản xuất và đóng gói, sau đó sẽ được phân phối ở các thị trường Australia, Trung Quốc.
Không chỉ đưa sản phẩm đến thị trường nước ngoài, FPT Semiconductor định hướng tập trung triển khai, cung cấp chip “make in Vietnam” đến các tập đoàn trong nước, nhằm phát triển bền vững và góp phần hoàn thiện chuỗi cung ứng sản xuất các thiết bị cho người dùng tại Việt Nam, trong giai đoạn 2023 – 2025.
Trong hai năm tiếp theo, FPT Semiconductor dự kiến cung ứng ra thị trường toàn cầu 25 triệu đơn vị chip. Đồng thời, doanh nghiệp đặt kế hoạch sản xuất thêm 7 dòng chip khác nhau trong năm 2023, phục vụ cho hàng loạt lĩnh vực công nghệ, viễn thông, IoT, thiết bị chiếu sáng, thiết bị thông minh, công nghệ trên ô tô, năng lượng, điện tử điện lạnh.
ÔNG TRƯƠNG GIA BÌNH – CHỦ TỊCH TẬP ĐOÀN FPT
“70 triệu con chip đã được đặt hàng bởi các đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc. Đây đều là những con chip do FPT phát triển, làm chủ 100%. Khi mà chúng ta trở thành một quốc gia trung tâm chip của thế giới, công việc của chúng ta là bạt ngàn. Điều này thực ra là một hy vọng rất lớn cho đất nước. Bởi chúng ta vươn lên bằng cách nào? Người Việt Nam sẽ phồn vinh bằng cách nào? Khoa học công nghệ chính là con đường ngắn nhất”.
Theo báo cáo của Gartner, doanh thu ngành sản xuất chip toàn cầu năm 2022 tăng khoảng 1,2% so với năm 2021, đạt 601,7 tỷ USD. Dự báo, thị trường bán dẫn toàn cầu có quy mô khoảng 1.400 tỷ USD vào năm 2029.
Đặc biệt, sau mức sụt giảm lên đến hai con số trong năm nay, World Semiconductor Trade Statistics (WSTS) dự báo ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu sẽ tăng trưởng tới 11,8% trong năm 2024, lên mức 576 tỷ USD, nhờ phân khúc bộ nhớ có thể tăng trưởng tới 40% so với năm 2023.
Ngoài ra, Hiệp hội Quốc tế về Thiết bị và Vật liệu Bán dẫn (SEMI) dự kiến doanh thu toàn cầu của ngành sản xuất chất bán dẫn sẽ phục hồi vào năm 2024, đạt 100 tỷ USD tương ứng mức tăng 14,4% so với năm 2022.
Tham gia thị trường bán dẫn toàn cầu, Việt Nam sẽ có được các cơ hội tỷ USD. Dự báo đến năm 2024, công nghiệp bán dẫn Việt Nam sẽ vượt giá trị 6,16 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành một trong những trung tâm sản xuất quan trọng của nhiều doanh nghiệp bán dẫn toàn cầu.
ÔNG JENSEN HUANG – CHỦ TỊCH, TỔNG GIÁM ĐỐC TẬP ĐOÀN NVIDIA (HOA KỲ)
“NVIDIA đã đầu tư khoảng 250 triệu USD vào Việt Nam, xác định Việt Nam là thị trường quan trọng. Với quan điểm coi Việt Nam là ngôi nhà của mình, NVIDIA mong muốn thiết lập một trung tâm, cứ điểm tại Việt Nam để thu hút nhân tài trên khắp thế giới, qua đó góp phần phát triển hệ sinh thái bán dẫn và trí tuệ nhân tạo, thúc đẩy các công ty khởi nghiệp, thiết kế, phát triển các siêu máy tính, sản xuất các phần mềm của tương lai…, góp phần vào tương lai số hóa của Việt Nam”.
